یتیم توست دل جمکرانی‌ام

هر شب یتیم توست دل جمکرانی‌ام

 جانم به لب رسیده بیا یار جانی‌ام

 از بادها نشانی‌تان را گرفته‌ام

 عمری است عاجزانه پی آن نشانی‌ام

 طی شد جوانی من و رؤیت نشد رخت

"شرمنده جوانی از این زندگانیم"

  با من بگو که خیمه کجا می‌کنی به پا

 آخر چرا به خاک سیه می‌نشانی ام

 در این دهه اگر چه صدایت گرفته است

 یک شب  بخوان به صوت خوش آسمانی‌ام

 در روضه احتمال حضورت قوی‌تر است

 شاید به عشق نام عمویت بخوانی‌ام

  هم پیر قد خمیدگی زینب توا م

  هم داغدار آن دو لب خیزرانی‌ام

 این روزها که حال مرا درک می‌کنی 

 بگذار دست بر دل آتشفشانی‌ام

 در به دری برای غلام تو خوب نیست

 تأیید کن که نوکر صاحب زمانی‌ام

عباس احمدی

مراتب انتظار فرج

برای حالت انتظار فرج و گشایش در امور،سلسله مراتبی وجود دارد که با توجّه به نوع مشکلی که چشم به راه حل آن هستیم ،تنظیم می گردد.

1. انتظار در جهت گشایش امور شخصی
اوّلین و ضعیف ترین مراتب انتظار ،انتظار برای گشایش در امور شخصی خود و فتح و فرج غصّه ها و ناگواری های فردی می باشد . البتّه همین امور شخصی گاهی غصّه های زندگی مادّی و امور عادّی خود است و گاهی دردها و غصّه های معنوی که انسان در دل دارد و خواستار گشایش آن با فرج امام زمان (ع)است. وجود مبارک حضرت مهدی (ع)در توقیع شریفی که به محمّد بن عثمان العمری ارسال داشتند بعد از جواب سؤالات اسحاق بن یعقوب می فرمایند: «برای تعجیل در فرج بسیار دعا کنید که آن فرج خود شماست »(1)...

در دعای افتتاح نیز می خوانیم :«خداوندا پراکندگی ما را به وسیله او جمع و گسیختگی مان را دور کن و پریشانی ها را بدو پیوست کن و کمی مان را به وسیله او زیاد کن و ذلّت ما را به وسیله او تبدیل به عزّت کن و...فقر ما را به وسیله او جبران کن و شکاف و تفرقه ما را به او برطرف کن وسختی ما را به وسیله او آسان کن و...».

2. انتظار جهت گشایش در امور مؤمنان
دومین مرتبه انتظار ،انتظار برای رفع مشکات از جامعه ایمانی و آحاد مؤمنان و موحّدان است ؛مشکلاتی که از جهت مادّی و معنوی ،دینی و دنیایی مؤمنان را محاصره نمود وآنان را در نوعی سرگردانی و بی سامانی قرار داده است . حضرت سجّاد (ع)می فرماید : «زمانی که قائم ما قیام کند،خداوند آفت را از شیعیان ما بزداید و دل های آنان را چون پاره های آهن (سخت و تزلزل ناپذیر)کند و هر مرد آنان را قدرت چهل مرد دهد. آنان فرمانروا و سالار جهان خواهند بود» .(2)
حضرت باقر (ع)می فرمایند: «هر گاه زمان ما (ظهور ما)فرا رسد و مهدی ما بیاید،شیعه ما از شیر دلیرتر و از سر نیزه برنده تر خواهد بود... »(3)
حضرت علی (ع)می فرمایند: «با مهدی ما حجّت ها تمام می شود ،او پایان بخش امامان ،نجات بخش امّت و منتهای نور است ».
در دعای افتتاح چنین می خوانیم : «خدایا ما به سوی تو از دوری پیغمبرمان (ص)و غایب بودن ولیّ مان شکایت می کنیم ».
همچنین در دعای عهد با امام زمان (ع)(5)می خوانیم :«خداوندا با حضور حضرت (ع)این گرفتاری را از این امّت برطرف کن و ظهور او را برای مان نزدیک کن».

3. انتظار در جهت گشایش امور آحاد انسانی
سومین مرتبه انتظار ،انتظار برای گشایش در امور جامعه جهانی و همه آحاد و ساکنان زمین است ،زیرا ظهور اما عصر (ع)نوید بخش امنیت و عدالت جهانی است و از برکات و آثار آن، همه اهل زمین برخوردار خواهند شد . حضرت باقر (ع)می فرمایند: «زمانی که قائم به پا خیزد ،ایمان را به هر دشمن کینه توزی عرضه می کند ،اگر از جان و دل ایمان نیاورد ،گردنش زده می شود ،یا همچون ذمیّان امروز جزیه می پردازد و به کمر او زنّار می بندد وآنان را از شهرها ،به حومه ها و روستاها بیرون می کند ».
در دعای عهد با امام زمان (ع)(6)می خوانیم :«خداوندا،او را پناهگاه بندگان مظلومت قرار ده...»

4. انتظار جهت گشایش امور جامدات ،گیاهان و حیوانات
چهارمین مرتبه انتظار ،انتظار برای گشایش در حیات حیوانات ،گیاهان و جمادات است ،زیرا با امر فرج در زمین و زمان و عالم نباتات و حیوانات نیز تحوّلات مثبت ایجاد خواهد شد و دامنه ظهور و شعاع نور آن شامل حال آنان نیز می گردد. همچنان که در عصر غیبت می خوانیم: « ظهر الفساد فی البرّ و البحر بما کسبت أیدی النّاس ».
پیامبر اکرم(ص)فرمودند : «او زمین را ،همچنان که آکنده از ستم و بیداد شده،از عدل وداد پر می کند. آسمان از ریختن نزولاتش هیچ دریغ نمی ورزد و زمین از رویاندن گیاهانش ».(7)
حضرت علی (ع)فرمودند: «زمانی که قائم ما قیام کند ،آسمان نزولات خود را فرو ریزد و زمین گیاهانش را برویاند و کینه و دشمنی از دل های بندگان رخت بربندد و درندگان و چرندگان با هم بسازند چندان که زنان زیور(زنبیل )به سر ، عراق را تا شام می پیمایند وجز بر علف و سبزه گام نمی نهند و هیچ درنده ای آنها را آشفته و هراسان نمی کند».(8)
پیامبر(ص)فرمودند :«قیامت برپا نمی شود تا زمانی که زمین از ستم و دشمنی آکنده شود ،آنگا ه مردی از خاندان من قیام کند و زمین را ،همچنان که از ظلم و جور آکنده شده از عدل و داد پرکند».(9)در این باره ،در دعای عهد(10) می خوانیم :«خداوندا ، سرزمین هایت را آباد کن و بندگان را زندگی (حقیقی)ببخش».

5. انتظار جهت گشایش امر انبیا و اولیا
پنجمین مرتبه انتظار ،انتظار جهت گشایش غصّه ها و دردهای اولیا و انبیا در گذشته تاریخ و شادمانی و فرج برای آنان است . در دعای ندبه ،در همین رابطه ،می خوانیم : «کجاست آن کسی که انتقام خون پیامبران و فرزندان آنها را می گیرد».

6. انتظار جهت گشایش در امور آل محمد (ص)
ششمین مرتبه انتظار ،انتظار برای گشایش امر پیامبر (ص)و امامان معصوم (ع)و مستضعفان واقعی است ،زیرا با ظهور امام عصر (ع)دولت کریمه اهل بیت (ع)تشکیل خواهد شد و بازگشت مجدّد آنان به دنیا با رجعت شروع خواهد گشت ؛به عبارتی فرج امام عصر (ع)فرج آل محمّد (ص)است و موجب شادمانی رسول الله (ص)است و اهل بیت (ع)خواهد شد . آری تا ظهور امام زمان (ع)اتّفاق نیفتد ،همچنان اهل بیت (ع)در استضعاف و مظلومیّت به سر می برند.
مفضّل بن عمر می گوید :از امام صادق (ع)شنیدم که فرمود : «رسول خدا (ص)نظری به علی ،حسن وحسین (ع)افکند و گریست و فرمود :شما مستضعفان بعد از وفات من هستید »
مفضّل گوید :عرض کردم یابن رسول الله معنی آن چیست؟
فرمود : «یعنی شما امامان بعد از من هستید ،چون خداوند می فرماید : «و می خواهیم بر آنان که در زمین به ضعف کشیده شده اند ،تفضّل نماییم و آنان را پیشوایان و وارثان حکومت حق سازیم»پس این آیه در مورد ما اهل بیت (ع) تا روزقیامت جاری است».(11)
همچین در کتاب «غیبت»شیخ طوسی آمده که از امیر المؤمنین (ع)روایت شده است در مورد قول خداوند متعال :«و نرید أن نمنّ علی الّذین استضعفوا فی الأرض و نجعلهم أئمة ونجعلهم الوارثین »فرمودند :«ایشان اهل بیت محمّد (ص)هستندکه خداوند مهدی آنان را بعد از رنجیدن آنها (استضعاف آنها) می آورد سپس آنان را عزّت می بخشد و دشمنانشان را ذلیل می سازد».(12)
نیز در دعای ندبه می خوانیم «کجاست آن کسی که انتقام خون کشته کربلا ـ امام حسین (ع)ـ را بگیرد ».یا در دعای عهد با امام زمان (ع)می خوانیم :«خداوندا پیامبرت (ص)و پیروان او را به دیدارش شادمان کن و پس از او به بیچارگی ما رحم کن ،خداوندا با حضورش این گرفتاری را از این امّت برطرف کن و...»
در دعای قنوت امام حسن عسگری (ع)آمده است :«بار خدایا، به درستی که حقّ ما پس از تقسیم شدن در دست غاصبان ،دست به دست گشت و حکومت ما پس از مشورت به چیره شدن و زورمندی (دشمنان )واقع شد و پس از آنکه برگزیده امّت بودیم میراث آنها شدیم که وسایل لهو و بازیگری با سهم یتیم و محتاج و بیوه خریداری گردید و اهل ذمّه بر مردم مؤمن حکومت یافتند و فاسقان هر قبیله عهده دار امور آنان گشتند که نه دفاع کننده ای هست تا آنها را از هلاکت دور سازد و نه سرپرستی که به آنان با دیده مهر بنگرد و نه صاحب مهربانی که جگر تفتیده را از گرسنگی برهاند و آن را سیر کند ،پس آنان با خواری در خانه گمشده ای واقع شده اند و گرفتار فقر و همنشین اندوه و ذلّت می باشند».

7. انتظار جهت گشتایش امور ملکوتیان
هفتمین مرتبه انتظار ،انتظار برای گشایش غصّه ها و اندوه فرشتگان و ملکوتیان می باشد ،زیرا مصائب اولیای الهی و به ویژه مصیبت حضرت سیّدالشهدا (ع)آنان را غمزده و رنجور ساخته و آنان در انتظار گشایش امر هستند. امام باقر (ع)در جواب ابوحمزه ثمالی که از علّت نام گذاری آن حضرت به «قائم»پرسید ،فرمودند :«چون جدّم حسین (ع)کشته شد ،فرشتگان با گریه و فغان به درگاه خداوند عزّ و جلّ فریاد بر آوردند که: ای خدا و سرور !آیا از کسی که برگزیده تو و فرزند برگزیده تو و بهتر آفریده تو را می کشد چشم می پوشی ؟خداوند عزّ وجل به آنان وحی فرمود که :فرشتگان من آرام گیرید، به عزّت و جلالم سوگند که از آنان انتقام خواهم گرفت گرچه زمانش به طول انجامد . آنگاه خداوند امامان نسل حسین(ع)را به فرشتگان نشان داد وفرشتگان بدان شادمان گشتند. در میان آنان یکی ایستاده بود و نماز می خواند.خداوند فرمود :با این قائم از آنان انتقام می گیرم».

8. انتظار جهت گشایش در امور امام زمان (ع)

هشتمین مرتبه انتظار ،انتظار ظهور برای گشایش غصّه ها و دردهای خود امام زمان(ع)و شادمانی قلب آن بزرگوار است ،زیرا قلب امام عصر(ع)در دوران غیبت نقطه مرکزی بزرگ ترین و عظیم ترین مصائب و دردهاست ،به طوری که :
1. در دوران غیبت حقّ ولایت و حکومت به دست شرورترین انسان ها غصب شده ،دین و احکام الهی مورد هجوم قرار گرفته و بهترین پیروان ایشان در سخت ترین شرایط زندگی می کنند.
یکی از علمای اهل معرفت می گوید:اگر از حضرت علی (ع)21سال غصب حکومت و ولایت سیاسی شده و ایشان در استضعاف و مشکلات فراوان قرار گرفت ،به گونه ای که خود فرمودند :«صبر کردم در حال که در چشمم خار و در گلویم استخوان بود »،(13)امام زمان (ع)بیش از 1100سال است که در این حالت به سر می برد ،او داغدار مصائب همه انبیا و اولیا و از .جمله داغدار مصائب مادرشان حضرت زهرا(س)و جد بزرگوارشان امام حسین (ع)هستند و داغ اجداد طاهرینشان را به دل دارند.
2. حقّ ولایت و حکومت خود را غصب شده می بیند.
3. بی توجّهی و تاراج ثروت ها و حقوق شرعی مانند خمس ،فدک و ...را شاهد است.
4. فتنه ها ،خونریزی ها و بی عدالتی ها را می بیند.
5. گناهان و معاصی همه انسان ها از جمله شیعیان ،او را آزار می دهد .
6. از تحریفات دینی ،فرقه سازی ها و مکاتب انحرافی خبر دارد.
7. تعطیلی احکام الهی و حدود و قوانین شرعی را شاهد است.
8. از حال دانشمندان و علما ی منحرف ودنیا زده خبردار است.
9. پیروان وشیعیان خود را بی سرپرست نظاره می کند.
10. پیشرفت کفر و نفاق و سرعت وپیروزی های ظاهری آنان را می بیند.
11. از عمق شرک و ریاکاری و جریانات ضد ّتوحید ی خبردارد.
و ده ها و صدها اتّفاق و حادثه ناگوار را نظاره گر است که هر یک به تنهایی ایشان را سخت آزرده خاطر می سازد. آری بالاترین حالت انتظار و مقدّس ترین و عمیق ترین نوع انتظار در خود حضرت وجود دارد،زیرا از علم و اشراف کامل به احوال هستی برخوردار است و روحیه اصلاح گری و عزت طلبی در روح بلند او موج می زند .

پی نوشت ها :

1.غیبت طوسی ،ص292.
2. میزان الحکمه ،ح1240.
3. همان، ح1232.
4. همان ،ح1166.
5. مفاتیح الجنان ،ص904.
6. میزان الحکمه ،ح1248.
9. همان ،ح1241.
10. همان ،ح1170.
11.مفاتیح الجنان ،ص904.
12. تفسیر نور الثقلین،ج6،ص311.
13. همان ،ج5،ص311.

منبع:نشریه موعود شماره 102

زیباترین

زیباترین شروع:بسم ااااااااااااااااااااااااااااااااالله
زیباترین دین:اسلام
زیباترین خانه:کعبه
زیباترین استاد:امام صادق(ع)
زیباترین عمو:حضرت ابوالفضل(ع)
زیباترین غنچه:حضرت علی اصغر(ع)
زیباترین سرانجام:شهاااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااادت
زیباترین لباس:احرام
زیباترین ندا:فطرت
زیباترین دوست:کتاب
زیباترین روز:جمعه
زیباترین بیابان:عرفات
زیباترین میعاد:معاد
زیباترین کلام:لااله الاالله
زیباترین آواز:اذان
زیباترین شهید:امام حسین(ع)
زیباترین بنا:حضرت ابراهیم
زیباترین پرچم دار:حضرت عباس
زیباترین پیرمرد:حبیب ابن مظاهر
زیباترین آواره:سلمان
زیباترین شب:قدر
زیباترین خاک:تربت
زیباترین رحمت:بارااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااان
زیباترین کلمه:محبت
زیباترین لحظه:پیروزی
زیباترین سوره:حمد
زیباترین سلسله:انبیاء
زیباترین بانگ:تکبیر
زیباترین پارسا:حضرت علی(ع)
زیباترین زندانی:امام موسی بن جعفر
زیباترین صابر:حضرت ایوب
زیباترین مهاجر:هاجر
زیباترین عمل:عبادت
زیباترین چشمه:زمزم
زیباترین نیکی:نیکی به پدرومادر
زیباترین عهد:وفاااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااا
زیباترین ناله:نیایش
زیباترین جنگ:جنگ با نفس
زیباترین انسان:پیامبر (ص)
زیباترین ستون:دین
زیباترین مادر:حضرت فاطمه(س)
زیباترین منتقم:حضرت مهدی(عج)
زیباترین سخن گو:حضرت زینب
زیباترین قربانی:حضرت اسماعیل
زیباترین کوشش:فی سبیل الله
زیباترین سنگ:حجرالاسود
زیباترین آغوش:آغوش مااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااادر
زیباترین سرمایه:زمااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااان
زیباترین زمین:کربلااااااااااااااااااااااااااااااااااااا
زیباترین ابزار:قلم
زیباترین شعار:صلوات برمحمد وآااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااااال محمد

محل اقامت امام عصر(علیه السلام )

موضوع محل اقامت و سکوت امام مهدی‏(ع) در زمان غیبت از جمله موضوع‏هایی است که ذهن بسیاری از مردم را به خود مشغول داشته است و معمولاً در مجالس و محافل مهدوی مورد پرسش قرار می‏گیرد. 

پیش از پاسخ‏گویی به این پرسش یادآوری این نکته ضروری است که برای غیبت امام مهدی‏(ع) دو معنا قابل تصور است: 

نخست ناپیدا بودن امام؛ یعنی اینکه آن حضرت در دوران غیبت از نظر جسمی از دیدگان مردم به دور است و و اگر چه آن حضرت مردم را می‏بیند و از حال آنها باخبر می‏شود، ولی کسی توان دیدن ایشان را ندارد. 

دوم، ناشناس بودن امام: در این فرض آن حضرت در طول زمان غیبت در میان مسلمانان حضور می‏یابد و با آنها مواجه می‏شود، ولی کسی او را نمی‏شناسد و به هویت واقعی‏اش پی نمی‏برد.1 

بحث از محل اقامت و سکونت امام مهدی‏(ع) در زمان غیبت اگر چه در هر دو فرض مطرح می‏شود، ولی به نظر می‏رسد در فرض دوم این موضوع کمتر جای بحث دارد و آن حضرت با مخفی داشتن هویت خود در هر کجا که بخواهد می‏تواند زندگی کند. 

در زمینه محل اقامت امام مهدی‏(ع)، روایت‏های گوناگونی وجود دارد که با توجه به آنها محل‏های احتمالی اقامت آن حضرت را می‏توان به سه دسته تقسیم کرد: 

1. محل‏های دور دست و ناآشنا

برخی از روایات، محل خاصی را برای اقامت امام مهدی‏(ع) تعیین نمی‏کنند و جایگاه ایشان را در بیابان‏ها و کوه‏ها، مکان‏های دوردست و محل‏هایی می‏دانند که هیچ کس از آن آگاهی ندارد. از جمله در روایتی که از خود آن حضرت نقل شده است، ایشان خطاب به علی بن مهزیار می‏فرماید: 

«ای پسر مهزیار! پدرم ابو محمد از من پیمان گرفت که هرگز با قومی که خداوند بر آنها خشم گرفته، آنها را لعنت کرده، برای آنها در دنیا و آخرت، بیچارگی رقم خورده و عذابی دردناک در انتظار آنان است، هم‏نشین نباشم و به من دستور داد که برای اقامت، کوه‏های سخت و سرزمین‏های خشک و دور دست را برگزینم».2 

همچنین آن حضرت در توقیع شریفی که خطاب به شیخ مفید صادر شده است، در این زمینه می‏فرماید: 

«ما براساس آنچه خدای تعالی برای ما و شیعیان مؤمن‏مان مصلحت دیده، تا زمانی که دولت دنیا از آن فاسقان است، در سرزمین‏های دوردستی که از جایگاه ستمگران دور است، سکنا گزیده‏ایم، ولی از آنچه بر شما می‏گذرد، آگاهیم و هیچ یک از اخبار شما بر ما پوشیده نمی‏ماند».3 

در روایتی که از امام صادق‏(ع) نقل شده است، آن حضرت، جایگاه امام مهدی‏(ع) را جایی ناشناس معرفی می‏کند که جز معدود افرادی از آن آگاهی ندارند: 

«و هیچ‏کس از دوست و بیگانه از جایگاهش آگاهی نمی‏یابد مگر همان خدمت‏گزاری که به کارهای او می‏رسد».4 

این‏گونه روایات گویای آن است که امام مهدی‏(ع) بر اساس امر الهی، در مکان‏هایی ناشناخته، دور از دست‏رس، به دور از شهرها و آبادی‏ها زندگی می‏کند و از محل اقامت آن حضرت آگاه نیست. 

2. محل‏های خاص و شناخته شده

در برخی روایات، از مکان‏هایی خاص به عنوان اقامت‏گاه امام مهدی‏(ع) در دوران غیبت یاد شده است که از آن جمله می‏توان به موارد زیر اشاره کرد: 

الف) مدینه

در برخی روایات، از مدینه منوره به عنوان محل اقامت امام عصر(ع) یاد شده است. در روایتی که از امام محمد باقر(ع) نقل شده است، در این زمینه چنین می‏خوانیم: 

صاحب این امر ناگزیر از کناره‏گیری است و او در [زمان] کناره‏گیری خود ناگزیر از [داشتن] نیرو و توانی است. او با وجود آن سی نفر هیچ هراسی ندارد. چه خوب جایگاهی است [مدینه] طیبه.5 

در کتاب شریف «بحارالأنوار» ذیل این روایت چنین آمده است: 

«طیبه» یکی از نام‏های مدینه طیبه است. این روایت دلالت می‏کند که آن حضرت‏(ع) غالباً در این شهر و در حوالی آن است. همچنین دلالت می‏کند که همواره با ایشان سی نفر از یاران خاصشان هستند و اگر یکی از آنها بمیرد، کس دیگری جای‏گزین او می‏شود.5 

در روایت دیگری که از امام حسن عسکری‏(ع) نقل شده است، آن حضرت در پاسخ این پرسش راوی که می‏پرسد: «اگر حادثه‏ای برای شما روی دهد سراغ فرزندتان را از کجا بگیریم؟» می‏فرماید: «در مدینه».6 

ب) کوه رضوی

برخی روایات، «کوه رضوی» در نزدیکی مدینه را پناه‏گاه و اقامت‏گاه امام عصر(ع) معرفی کرده‏اند که روایت زیر از آن جمله است: 

عبدالاعلی مولی آل سام می‏گوید: به همراه ابی عبدالله [امام صادق](ع) [از مدینه] خارج شدیم، زمانی که به روحاء [در اطراف مدینه] رسیدیم، آن حضرت دقایقی نگاهش را به کوهی که در آن منطقه بود، دوخت و آنگاه فرمود: 

«این کوه را می‏بینی؟ این کوه «رضوی» نام دارد و از کوه‏های فارس است. چون ما را دوست داشت، خداوند آن را به سوی ما منتقل کرد. در آن، همه درخت‏های میوه‏دار وجود دارد و در دو مرحله پناه‏گاهی خوب برای خائف [امام زمان] است. آگاه باش که برای صاحب این امر دو غیبت است که یکی از آنها کوتاه و دیگری بلند است».7 

در دعای ندبه نیز از این مکان نام برده شده است.8 

یاقوت حموی در مورد منطقه «رضوی» می‏نویسد: 

«رضوی، کوهی است میان مکه و مدینه در نزدیکی ینبع و دارای آب فراوان و درختان زیادی است. کیسانیه9 می‏پندارند که محمد بن حنفیه در آنجا زنده و مقیم است».10 

گفتنی است در احادیث فراوانی، از «رضوی» یاد شده و از آن بسیار ستایش شده است.11 

ج) ذی طوی

مکان دیگری که در روایات از آن به عنوان محل اقامت امام عصر(ع) یاد شده، «ذی طوی» است. «ذی طوی»، نام کوهی در اطراف مکه است. در روایتی که از محمد باقر(ع) نقل شده، چنین آمده است: 

«صاحب این امر را در یکی از این دره‏ها غیبتی است. [در این حال، آن حضرت...] با دست خود به ناحیه ذی طوی اشاره کرد».12 

گفتنی است در دعای ندبه نیز به نام این مکان اشاره شده و در برخی روایات، از همین منطقه به عنوان محل تجمع یاران امام مهدی‏(ع) یاد شده است.13 

3. در میان مردم

دسته سوم از روایات مانند دسته اول، از جایگاه و مکان خاصی نام نمی‏برند و از آنها استفاده می‏شود که امام مهدی‏(ع) به صورت ناشناس در میان مردم زندگی می‏کند. در روایتی که از امام صادق‏(ع) نقل شده است، در این زمینه چنین می‏خوانیم: 

«چگونه این مردم، این موضوع را انکار می‏کنند که خداوند با حجتش همان گونه رفتار می‏کند که با یوسف رفتار کرد؟ همچنین چگونه انکار می‏کنند که صاحب مظلوم شما ت همان که از حقش محروم شده و صاحب این امر [حکومت] است ت در میان ایشان رفت و آمد می‏کند، در بازارهایشان راه می‏رود و بر فرش‏های آنها قدم می‏نهد، ولی او را نمی‏شناسند، تا زمانی که خداوند به او اجازه دهد که خودش را معرفی کند، چنان که به یوسف اجازه داد، آن زمان که برادرانش از او پرسیدند: «آیا تو یوسف هستی؟» پاسخ دهد که «آری، من یوسف هستم».14 

حال این پرسش مطرح می‏شود که کدام‏یک از این سه دسته روایت قابل پذیرش هستند و آیا راهی برای جمع کردن میان آنها وجود دارد یا خیر؟ 

به نظر می‏رسد میان این سه دسته روایت منافاتی وجود دارد و آن حضرت بسته به شرایط و موقعیت‏های مختلفی که پیش می‏آید، زندگی به صورت ناشناس در میان مردم و اقامت در مکان‏هایی چون مدینه منوره یا دوری گزیدن از مردم و اقامت در مناطق دور از دست‏رس را انتخاب می‏کند. 

به بیان دیگر، براساس دومین معنایی که برای غیبت قابل تصور است؛ یعنی ناشناس بودن امام مهدی‏(ع)، آن حضرت، الزامی برای اقامت در محلی خاص یا دور از دست‏رس ندارد و می‏تواند به صورت طبیعی در میان مردم زندگی کند. البته ممکن است رعایت مصالحی دیگر، آن حضرت را وادار کند که براساس سفارش پدر بزرگوارشان، کوه‏ها و بیابان‏ها را اقامت‏گاه خود برگزیند. 

بدیهی است اگر قرار باشد آن حضرت به صورت ناشناس در میان مردم زندگی کند، مکان‏هایی چون مدینه منوره در کنار قبر جد بزرگوارش، بهترین مکان خواهد بود. 

پی‌نوشت‌ها:

1. برای مطالعه بیشتر در این زمینه‏ر.ک: همین کتاب، ص . 

2. کتاب الغیبت［ (شیخ طوسی)، ص 161. 

3. الاحتجاج، ج 2، ص 599؛ بحارالأنوار، ج 53، ص 176. 

4. کتاب الغیبت［ (نعمانی)، ص 172، ح 5. 

5. الکافی، ج 1، ص 340؛ کتاب الغیبت［ (شیخ طوسی)، ص 102؛ بحارالأنوار، ج 52، ص 153، ح 6. 

6. بحارالأنوار، ج 52، ص 153. 

7. الکافی، ج 1، ص 328، ح 2؛ کتاب الغیبت［ (شیخ طوسی)، ص 139؛ بحارالأنوار، ج 51، ص 161، ح 11. 

8. کتاب الغیبت［ (شیخ طوسی)، ص 103؛ بحارالأنوار، ج 52، ص 153، ح 7. 

9. ر.ک: بحارالأنوار، ج 99، ص 108. 

10. کیسانیه پیروان مختار بن ابوعبیده ثفقی بودند. او نخست برای پیشرفت کار خود دعوت به علی بن الحسین‏علیه السلام سپس دعوت به محمد حنفیه می‏کرد. البته کار او مبتنی بر اعتقاد وی به اهل بیت نبود، بلکه می‏خواست از آن بهره‏برداری سیاسی کرده باشد و چون کارش بالا گرفت خود دعوی دریافت وحی از خداوند کرد و عباراتی مسجع و مقّفی به تقلید قرآن به زبان می‏راند. (فرهنگ فرق اسلامی، ص 373) 

11. یاقوت حموی، مراصد الإطلاع علی أسماء الأمکنته و البقاع، ج 2، ص 620. 

12. ر.ک: بحارالأنوار، ج 52، ص 306؛ ج 53، ص 97. 

13. کتاب الغیبت［ (نعمانی)، ص 182. 

14. ر.ک: کتاب الغیبت［ (نعمانی)، ص 315؛ بحارالأنوار، ج 52، ص 306، ح 80؛ ص 307، ح 81. 

15. ر.ک: بحارالأنوار، ج 99، ص 108. 

16. کتاب الغیبت［ (نعمانی)، ص 164؛ الکافی، ج 1، صص 336 و 337، ح 4.

ماهنامه موعود شماره 93 

پایگاه اطلاع رسانی موعود 

انتظار فرج

وظایف مسلمانان و شیعیان در غیبت امام زمان(ع) چیست آیا همین مقدار که در ایام نیمه شعبان کوچه ها و خانه هایمان را چراغانی کنیم و شیرینی توذیع کنید  کافی است؟

یکی از مسائل مهمی که در مورد امام زمان(ع) باید مطرح می‌شد مسئلة انتظار فرج است که از خصوصیات شیعیان است و اگر درست مورد استفاده قرار گیرد، عقیدة بسیار مهم و سازنده‌ای است.

آیا این انتظار فرج که این همه در روایات بر آن تأکید شده است و پیامبر(ص) دربارة آن می‌فرماید: «أفضل أعمال أمّتی انتظار الفرج؛ برترین اعمال انتظار فرج است» یا در جایی دیگر می‌فرماید: «أفضل العبادة إنتظار الفرج؛ برترین عبادت‌ها انتظار فرج است»، تبیین لازم ندارد؟ آیا برای امام زمان(ع) تنها می‌توان به چراغانی کردن اکتفا کرد؟

اتفاقادر نیمه شعبان شوری که در بین مردم دیده می‌شد فرصت خوبی برای طرح مسائل مربوط به امام زمان(ع) در جامعة مامی باشد.. اما چه مقدار از این فرصت برای معرفی برنامه و هدف امام زمان(ع) و وظایف مسلمانان و شیعیان در غیبت امام زمان(ع) استفاده می شود؟!