انتظارفرج
باسلام ازاینکه به وبلاگ خودسرزدین متشکرم ازشما خواهشمندم که نظرات خودتون رومنعکس کنیدانتظارفرج
باسلام ازاینکه به وبلاگ خودسرزدین متشکرم ازشما خواهشمندم که نظرات خودتون رومنعکس کنیددلایل شهادت امام حسن(علیه‌السلام)
براى یافتن دلایل شهادت امام حسن(علیه‌السلام) باید به تعارض جبهه حق و باطل توجه کرد نه تعارضات قبیلهاى و ... .
الف - نسبت به امام
1- پیمانشکنى
معاویه حتى نتوانست یا نخواست براى ایامى چند هدف اصلى خود از جنگ با امام را برملا نسازد و به این ترتیب پرده از هدفى برداشت که آشکارترین دلیل بر سازشناپذیرى دو جبهه بود. علامه مجلسى در این باره مىنویسد:
«چون صلح منعقد شد، معاویه متوجه کوفه شد تا آن که روز جمعه به نُخیله رسید. در آنجا نماز گزارد، و خطبهاى خواند، در آخر خطبهاش گفت: من با شما جنگ نکردم براى آن که نماز برپا کنید یا روزه بگیرید یا زکات بدهید ولیکن با شما جنگ کردم که امارت بر شما به من برسد و خدا به من داد، هر چند شما نمىخواستید. شرطى چند با حسن کردهام، همه در زیر پاى من است. به هیچ یک از آنها وفا نخواهم کرد. پس داخل کوفه شد. بعد از چند روز که در کوفه ماند، به مسجد آمد. حضرت امام حسن(علیه‌السلام) را بر منبر فرستاد و گفت: بگو به مردم که خلافت حق من است.» (1)
2- تلاش براى جذب امام
معاویه تلاش بسیارى به خرج مىداد که امام را به سوى خود جذب کند تا مرزهاى روشن جدایى حقیقى بین دو جبهه را بپوشاند. امام نیز با شیوههاى مختلف همچنان بر جدا بودن دو جبهه تاکید مىکرد. یکى از شیوهها تلاش براى برقرارى ارتباطهاى سببى و خانوادگى و ائتلاف قبیلهاى بود. یکى دیگر از شیوههاى معاویه ارسال هدایا و جوایز و در مجموع تحرکات عاطفى بود که البته امام نیز آنها را دریافت و به مصارف لازم مىرساند(2)، اما اجازه نمىداد از اینها به عنوان نزدیکى وى به معاویه تعبیر شود.
امام باقر(علیه‌السلام) مىفرمود: حسن و حسین(علیهماالسلام) عطایاى زورمندانى مثل معاویه را مىپذیرفتند، زیرا حق آنان بود و آنچه در اختیار زورمداران ستمگر است، براى خود آنان حرام است ولى اگر در راه(اطاعت) و خیر به مردم برسد، براى آنان حلال است و به حق دریافت کردهاند.»
قال ابوجعفر بن محمد علیهماالسلام: «و جوائزهم لمن یخدمهم فى معصیة الله حرام علیهم و سحت؛ و عطایاى آنان براى کسانى که در نافرمانى خدا به آنان خدمت مىکنند، حرام و نارواست.»
براى یافتن دلایل شهادت امام حسن(علیه‌السلام) باید به تعارض جبهه حق و باطل توجه کرد نه تعارضات قبیلهاى و ... .
الف - نسبت به امام
1- پیمانشکنى
معاویه حتى نتوانست یا نخواست براى ایامى چند هدف اصلى خود از جنگ با امام را برملا نسازد و به این ترتیب پرده از هدفى برداشت که آشکارترین دلیل بر سازشناپذیرى دو جبهه بود. علامه مجلسى در این باره مىنویسد:
«چون صلح منعقد شد، معاویه متوجه کوفه شد تا آن که روز جمعه به نُخیله رسید. در آنجا نماز گزارد، و خطبهاى خواند، در آخر خطبهاش گفت: من با شما جنگ نکردم براى آن که نماز برپا کنید یا روزه بگیرید یا زکات بدهید ولیکن با شما جنگ کردم که امارت بر شما به من برسد و خدا به من داد، هر چند شما نمىخواستید. شرطى چند با حسن کردهام، همه در زیر پاى من است. به هیچ یک از آنها وفا نخواهم کرد. پس داخل کوفه شد. بعد از چند روز که در کوفه ماند، به مسجد آمد. حضرت امام حسن(علیه‌السلام) را بر منبر فرستاد و گفت: بگو به مردم که خلافت حق من است.» (1)
2- تلاش براى جذب امام
معاویه تلاش بسیارى به خرج مىداد که امام را به سوى خود جذب کند تا مرزهاى روشن جدایى حقیقى بین دو جبهه را بپوشاند. امام نیز با شیوههاى مختلف همچنان بر جدا بودن دو جبهه تاکید مىکرد. یکى از شیوهها تلاش براى برقرارى ارتباطهاى سببى و خانوادگى و ائتلاف قبیلهاى بود. یکى دیگر از شیوههاى معاویه ارسال هدایا و جوایز و در مجموع تحرکات عاطفى بود که البته امام نیز آنها را دریافت و به مصارف لازم مىرساند(2)، اما اجازه نمىداد از اینها به عنوان نزدیکى وى به معاویه تعبیر شود.
امام باقر(علیه‌السلام) مىفرمود: حسن و حسین(علیهماالسلام) عطایاى زورمندانى مثل معاویه را مىپذیرفتند، زیرا حق آنان بود و آنچه در اختیار زورمداران ستمگر است، براى خود آنان حرام است ولى اگر در راه(اطاعت) و خیر به مردم برسد، براى آنان حلال است و به حق دریافت کردهاند.»
قال ابوجعفر بن محمد علیهماالسلام: «و جوائزهم لمن یخدمهم فى معصیة الله حرام علیهم و سحت؛ و عطایاى آنان براى کسانى که در نافرمانى خدا به آنان خدمت مىکنند، حرام و نارواست.»
امام باقر(علیه‌السلام) مىفرمود:
حسن و حسین(علیهماالسلام) عطایاى زورمندانى مثل معاویه را مىپذیرفتند، زیرا حق آنان بود و آنچه در اختیار زورمداران ستمگر است، براى خود آنان حرام است ولى اگر در راه(اطاعت) و خیر به مردم برسد، براى آنان حلال است و به حق دریافت کردهاند.»
3- توهین به امام
از جمله رفتارهایى که دستگاه بنىامیه در برابر امام اتخاذ کرد، توهین به آن حضرت بود که در قالبها و شکلهاى مختلفى اجرا مىشد و صفحات تاریخ پوشیده از این نوع رفتارهاست.
در یک مورد امام به معاویه چنین فرمود: این گروه به من ناسزا نگفتند بلکه تو به من ناسزا گفتى، زیرا، تو با زشتى انس گرفتهاى و اخلاق ناپسند در جانت ریشه دوانده است. با محمد و خاندان او دشمنى مىورزى. سوگند به خدا اى معاویه! اگر من و این جماعت در مسجد پیامبر(صلى الله علیه و آله) درگیر مىشدیم و مهاجرین و انصار اطراف ما بودند، جرات چنین جسارتهایى نسبت به ما نداشتند... .»(3) در جاى دیگر پسر عاص به معاویه مىگوید: «مردم به دنبالش راه افتادهاند. فرمان داد، اطاعت کردند. سخن گفت تصدیق کردند. این دو کار را به جاهاى باریکترى خواهند کشاند. چه خوب بود که کسى را دنبالش مىفرستادى تا او و پدرش را لعن مىکردیم و دشنام مىدادیم و ارزش هر دو را در پیش دیگران پایین مىآوردیم.»(4) در همان مجلس معاویه، اطرافیان معاویه اهانتهایى به امام کردند و کوشیدند مقام و منزلت وى را کم کنند از جمله این که: «تو اى حسن! ادعا کردهاى خلافت به تو مىرسد تو توان آن را ندارى... ما تو را به اینجا دعوت کردهایم که تو و پدرت را دشنام دهیم. اما پدرت را خدا به تنهایى سزایش را داد، ... شما مدعیان چیزهایى بودهاید که حقیقت ندارد... .» (5)
4- تهمتها به امام
در این بخش نیز معاویه و اموىها نهایت تلاش خود را به خرج دادند تا از منزلت امام بکاهند. از جمله به امام مىگفتند: «تو و پدرت در قتل خلفاى قبلى شرکت داشتید. با ابوبکر درست بیعت نکردید. در حکومت عمر کارشکنى کردید و عثمان را کشتید و... .» (6)
5- توهین و تهمت به امام على(علیه‌السلام)
معاویه براى در هم کوبیدن جبهه امام حسن به امام على(علیهماالسلام) توهین مىکرد و به او تهمت مىزد و دیگران را هم به این کار تشویق مىکرد. این توهینها گاه به شخص حضرت على(علیه‌السلام) بود و گاه در مورد زمامدارى و امامت او که در نوع دوم هدف خنثىسازى جایگاه امامت در اذهان مردم بود.
در همان مجلس قبل که معاویه یارانش را براى تحقیر امام حسن(علیه‌السلام) گرد آورد، به آنان اینگونه رهنمود داد: «شما سعى کنید کشته شدن عثمان را به پدرش على نسبت دهید و این مطلب را جا بیندازید که وى از سه خلیفه قبل ناخشنود بوده» و در پى آن بود که سیل حملات علیه امام على (علیه‌السلام) سرازیر شود مانند: پدرت على به خاطر دوستى دنیا و سلطنت بر عثمان عیبجویى کرد و سپس در قتل او مشارکت کرد؛ پدرت ابوبکر را مسموم کرد؛ در توطئه قتل عمر دست داشت؛ پدرت با رسول خدا(صلى الله علیه و آله) دشمن بود؛ او شمشیرى بلند و زبانى گویا داشت؛ زندهها را مىکشت؛ مردگان را متهم مىساخت و ... (7) معاویه بعد از شهادت امام حسن(علیه‌السلام) نیز به کارگزارانش نوشت: «هرگز اهانت به على بن ابى طالب را فراموش نکنید.»
گاهى معاویه در حضور امام حسن(علیه‌السلام) به ایشان اهانت مىکرد از جمله: معاویه در سفرى که به مدینه داشت، بالاى منبر رفت و با ناسزاگویى، به مقام امام على(علیه‌السلام) توهین کرد. امام حسن (علیه‌السلام) در همان مجلس برخاست و فرمود: «... اى مردم! خداوند هیچ پیامبرى را نفرستاد مگر این که مجرمان را دشمن او قرار داد. چنان که قرآن مىفرماید: «و کذلک جعلنا لکل نبى عدوا من المجرمین.» من پسر على هستم و تو پسر صخر، مادر تو هند است و مادر من فاطمه. مادربزرگ تو نثیله و مادربزرگ من خدیجه است.» (8)
معاویه در مجلسى دیگر که به امام على(علیه‌السلام) هتاکى زیادى کرد، امام حسن (علیه‌السلام) فرمود: «اى پسر جگرخواره! آیا به امیرمؤمنان ناسزا مىگویى؟ با این که پیامبر فرمود هر کس به على ناسزا بگوید، به من ناسزا گفته و هر کس به من ناسزا بگوید، به خدا ناسزا گفته و کسى که به خدا ناسزا گوید، خداوند او را براى همیشه به دوزخ وارد مىکند. آنگاه به عنوان اعتراض مجلس را ترک کرد.» (9)
پیامبر فرمود هر کس به على ناسزا بگوید، به من ناسزا گفته و هر کس به من ناسزا بگوید، به خدا ناسزا گفته و کسى که به خدا ناسزا گوید، خداوند او را براى همیشه به دوزخ وارد مىکند. آنگاه به عنوان اعتراض مجلس را ترک کرد
6- برکنارى یاران على(علیه‌السلام)
معاویه بعد از اعلام نقض پیمان صلح با امام حسن(علیه‌السلام) دستورالعملى صادر کرد که بر اساس آن تمام یاران و محبان اهلبیت(علیهم‌السلام) باید از کارهاى حساس و غیرحساس کشور اسلامى شامل (حجاز، عراق، ایران، شامات) برکنار مىشدند: «انظروا الى من اقامت علیه البینة. انه یحب علیا و اهل بیته فامحوه من الدیوان واسقطوا عطاءه و رزقه و من اتهمتموه بموالاة هؤلاء القوم فنکلوا به و اهدموا داره...(10)؛ درباره هر کس دلیلى اقامه شد که او على و اهلبیت او را دوست دارد، نامش را از دیوانها محو کنید و حقوق و مزایایش را نپردازید و هر کس را که به دوستدارى اهلبیت(علیهم‌السلام) متهم کردید، کار را بر او سخت بگیرید و خانهاش را خراب کنید.»
7- کشتن شخصیتهاى شیعى
معاویه مىکوشید از این طریق نیز جبهه حق را تضعیف کند و اجازه نفس کشیدن به آنان ندهد. لذا گاه به طور مستقیم بر دار کشیدن آنان را نظارت مىکرد و در مواردى خود فرمان قتل مىداد. اشخاصى مانند: حجر بن عدى و فرزندانش در مرج عذرا، رشید هجرى، کمیل بن زیاد، میثم تمار، محمد بن اکثم، خالد بن مسعود، جویریه، عمر بن حمق، قنبر، مزرع و ... قربانى این شیوه شدند و پیشبینىهاى امام على (علیه‌السلام) تحقق یافت. «عمت خطتها و خصت بلیتها» (11) «و اصاب البلاء من ابصر فیها واخطا البلاء من عمى عنها»(12)؛ این بلیهاى است که همه جا را مىگیرد ولى گرفتارىاش به طبقهاى معین اختصاص دارد. و فتنه کور و تاریکى است که دامنه آن فراگیر و همگانى و گرفتارى آن ویژه افراد خاص(شیعیان) است. بلاى آن به کسى مىرسد که بینا باشد و به هر کور و بىتفاوت راه پیدا نمىکند.
ب - نسبتبه ارزشها
نشانههاى تعارض را مىتوان در رویکرد جبهه اموى نسبت به ارزشها نیز جست و جو کرد. این جبهه همواره در تقابل و جنگ با ارزشهاى ناب اسلامى بود که از جمله مىتوان به این موارد اشاره کرد:
1- رویکرد به بدعتها و ...
حکومت معاویه سرتاسر آکنده از انواع خلافها و ظلمها در ابعاد مختلف آن بود که برخى عبارتند از:
در ایام خلافت خود چهل روز در نماز جمعه صلوات بر رسول خدا(صلى الله علیه و آله) را ترک کرد. وقتى علت را پرسیدند: گفت: «نام پیامبر بر زبان جارى نمىکنم تا اهل بیت او بزرگ نشوند.» (13)
معاملات ربوى را تجویز کرد. به طورى که ابودرداء در برابرش ایستاد و گفت: «از رسول خدا(صلى الله علیه و آله) شنیدم که مردم را از معاملات ربوى نهى کرد، مگر آن که وزن دو جنس با یکدیگر برابر باشد.» و معاویه بىاعتنایى کرد و ابودرداء - با این که قاضى دمشق بود - از کار دست کشید و به مدینه رفت. (14) برخى از احکام حج را عملا تغییر داد. او در هنگام احرام بر خود عطر زد.(15)
نسبت به شعائر هر طور مىخواست عمل مىکرد. مثلا در نماز عید فطر و قربان اذان و اقامه اضافه کرد. با این که پیامبر(صلى الله علیه و آله) فرموده بود: «لیس فى العیدین الاذان و الاقامة.» (16)
خطبه نماز عید را قبل از نماز خواند... (17) آب را در ظرف طلا نوشید، غذا در آن خورد.(18) لباس حریر پوشید (19) و ... .
2- علنى کردن منکرات:
ماهیت ضد دینى حکومت بنىامیه چنان مبتذل بود که منکرات آنان به صورت علنى نیز بروز مىیافت. مانند آن که معاویه طى نامهاى زیاد بن عبید(ابیه) را به پدر خود، ابوسفیان، نسبت داد: «من امیرالمؤمنین معاویة بن ابى سفیان الى زیاد بن ابى سفیان...» این کار معاویه موجب شد گروههاى زیادى مانند امام حسن و حسین(علیهماالسلام)، یونس بن عبید، عبدالرحمان بن حکم، ابوعریان و ابوبکره و حسن بصرى و... به این رفتار اعتراض کردند و نوشتند که رسول خدا(صلى الله علیه و آله) فرمود: «الولد للفراش وللعاهر الحجر(20)؛ فرزند مال مادر است و زناکار باید سنگسار شود.»
پس باید او را زیاد بن سمیه نامید نه زیاد ابن ابى سفیان. زیرا به شهادت ابى مریم سلولى ابوسفیان از جمله کسانى بود که با سمیه روابط نامشروع داشت و این انتساب معاویه خلاف صریح فرمایش رسول خدا بود و ...
«معاویه مرا به لعن على امر کرده است، معاویه و على اختلاف داشتند. به هر کدام ظلم شده است، او را دعا مىکنم. لعنت خدا و ملائکه و خلق تو اى خدا بر کسى باد که ظلم کرده است و لعنت تو بر فئه باغیه از اینها باد.»
مردم هم گفتند: آمین.
3- مبارزه با مشروعیت حکومت علوى:
در کنار تمام خلافهاى فوق، آنچه هدف اصلى معاویه بود، ساقط کردن حکومت علوى و فرزندان وى از مشروعیت بود. وى تلاش مىکرد براى تثبیت حکومت خود، جبهه مقابل را از مشروعیت بیندازد و براى این کار شیوههاى عجیبى نیز به کار برد که برخى عبارتند از:
الف - مشروعیتبخشى به خلافت خلفاى سه‌گانه:
معاویه براى این هدف از شخصیتهاى دینى و روحانى وابسته استفاده کرد تا به خیال خود زمینه کم رنگ شدن احادیث نبوى در مورد على(علیه‌السلام) را فراهم سازد. لذا او بارها از کارگزاران خود مىخواست:
1- «با کمال دقت راویانى را که طرفدار عثمان هستند و در فضایل او سخن مىگویند، شناسایى کنید و در مجامع شرکت دهید و بزرگ بدارید و نام آنان را به همراه روایات و احادیث آنها درباره عثمان و پدرش براى من بفرستید.»(21) به این ترتیب در مدت زمانى اندک احادیث متنوعى در مورد عثمان خلق شد.
2- معاویه همچنین به کارگزارانش فرمان داد چون روایات درباره عثمان زیاد شده، از این پس به گویندگان و نویسندگان بگویید درباره ابوبکر و عمر و دیگر صحابه حدیث بسازند. هر حدیثى را که درباره ابوتراب شنیدید، آن را رها نکنید، مگر این که حدیثى از صحابه در رد آن براى من نقل کنید. چنین روایاتى چشم مرا روشن و ادله و حجت مربوط به ابوتراب را کم رنگتر مىکند و حجتشان را باطل مىسازد.» (22)
این سیاست چنان پیش رفت که هر کسى حدیثى از پیامبر(صلى الله علیه و آله) نقل مىکرد، دیگر به حدیث او با شک و تردید نگاه مىکردند. امام باقر(علیه‌السلام) در مجلسى براى آگاهى مردم از اینگونه احادیث بیش از صد مورد را خواند و فرمود:
«مردم گمان مىکنند اینگونه احادیث صحیح است. آنگاه فرمود: هى والله کلها کذب و زور(23)؛ اینها همه به خدا قسم، دروغ و بهتان است.»
ابان بن تغلب مىگوید: «خدمت امام باقر(علیه‌السلام) عرض کردم: بعضى از آن احادیث را بیان فرمایید امام فرمود: رووا ان سیدى کهول اهل الجنة ابوبکر و عمر و ان عمر محدث و ان الملک یلقنه و ان السکینة تنطلق على لسانه و ان عثمان الملائکة تستحیى منه ...(24)؛ روایت مىکنند که ابوبکر و عمر دو آقاى پیران اهل بهشت هستند و مىگویند عمر از ملائکه خبر مىگرفت و ملائکه مطالب را به وى تلقین مىکردند و آرامش و وقار بر زبانش جارى مىشد و مىگویند عثمان کسى است که ملائکه از او حیا مىکنند ... پس امام فرمود: به خدا قسم همه اینها دروغ است.»
ب) قداست زدایى از سیماى امیر مؤمنان(علیه‌السلام)
اقدام دوم معاویه این بود که از سیماى امام قداست زدایى کند و با این ترفند جایگاه او را از دلها بزداید.
شهید مطهرى(ره) مىنویسد: «على(علیه‌السلام) از دنیا رفت و معاویه خلیفه شد، بر خلاف انتظار معاویه، على(علیه‌السلام) به صورت نیرویى باقى ماند و معاویه آن طورى که اعمال بیرون از تعادل و متانتش نشان مىدهد، از این موضوع خیلى ناراحت بود لهذا تجهیز ستون تبلیغاتى علیه على(علیه‌السلام) کرد.»(25)
بخشى از تلاشهاى معاویه در این عرصه چنین است:
دستور داد در منابر رسما على(علیه‌السلام) را سب کنند و آن را در خطبههاى نماز و منابر رواج داد و با تهدید و ارعاب مردم را وادار به این کار مىکرد.
در موردى از احنف بن قیس خواست که به على(علیه‌السلام) لعن کند و او چون با اصرار معاویه رو بهرو شد، بر منبر رفت و گفت:
«معاویه مرا به لعن على امر کرده است، معاویه و على اختلاف داشتند. به هر کدام ظلم شده است، او را دعا مىکنم. لعنت خدا و ملائکه و خلق تو اى خدا بر کسى باد که ظلم کرده است و لعنت تو بر فئه باغیه از اینها باد.» مردم هم گفتند: آمین.
صحابه منافق را وادار به جعل حدیث علیه امام مىکرد. از جمله سمرة بن جندب را با 400 هزار درهم وادار کرد بگوید آیه «من الناس من یشرى نفسه ابتغاء مرضات الله ...» (26) که درباره على(علیه‌السلام) در لیلة‌المبیت است درباره ابن ملجم نازل شده است.
در این زمینه کار به جایى رسید که دست به بدعت در احکام هم زدند. مثلا چون در خطبههاى نماز عید على(علیه‌السلام) را سب مىکردند و مردم به خاطر این که نشنوند از محل نماز خارج مىشدند، خطبهها را مقدم بر نماز کردند. (27)
امام باقر(علیه‌السلام) در مورد این اقدام بنىامیه مىفرمود: «و یروون عن على علیه‌السلام اشیاء قبیحة و على الحسن و الحسین علیهماالسلام ما یعلم الله انهم قد رووا فى ذلک الباطل و الکذب و الزور(28)؛ مطالب زشتى را درباره على علیه‌السلام و حسن و حسین علیه‌السلام نقل مىکردند که خدا مىداند همهاش باطل و دروغ و بهتان بود.»
4- تلاش براى تشکیل حکومت موروثى
آنچه هدف اصلى معاویه بود و تمام اقداماتش بر محور آن دور مىزد، قبضه کردن حکومت و تثبیت آن در دست بنىامیه بود؛ همان هدف پنهانى که امام حسن از آن آگاه بود و براى اتمام حجت در شرایط صلح، آن را گنجاند:
«هذا ما صالح علیه الحسن بن على بن ابى طالب معاویة بن ابى سفیان: صالحه على ان یسلم الیه ولایة امر المسلمین على ان یعمل فیهم بکتاب الله و سنة رسوله صلى الله علیه و آله و سیرة الخلفاء الصالحین و لیس لمعاویة بن ابى سفیان ان یعهد الى احد من بعده عهدا بل یکون الامر من بعده شورى بین المسلمین ...(29)؛ این قرارداد صلحى است بین حسن بن على بن ابى طالب و معاویة بن ابى سفیان: با او مصالحه کرد به این که ولایت امر مسلمانان را به او واگذارد، به این شرط که بین مسلمانان بر اساس کتاب خدا و شیوه پیامبر و سیره خلفاى صالح عمل کند و معاویه حق ندارد که پس از خود کسى را به جانشینى و خلافت انتخاب کند و تعیین خلیفه بر اساس شوراى بین مسلمانان باشد.»
و یا به این صورت که: «المادة الثانیه ان یکون الامر للحسن من بعده فان حدث به حدث فلاخیه الحسین و لیس لمعاویة ان یعهد به الى احد.»(30)
اما معاویه در راستاى همان هدف اصلى خود، بعد از پانزده سال که موانع سر راه خود را برداشت، تصمیم گرفت یک همه پرسى عمومى به راه اندازد و براى فرزندش یزید از عموم مردم مکه، مدینه، شامات، عراق و ... بیعت بگیرد. براى این کار به تمام مراکز حکومتى بخشنامه کرد و مخالفان را با شدت تمام سرکوب کرد. اما مدتى بعد از طرح گرفتن بیعت عمومى متوجه شد که گروههاى خواص همچنان مخالف او هستند و بالاترین خطرها نیز به دو دلیل از جانب امام حسن علیه‌السلام است:
اولا: بسیارى از مخالفان منتظرند ببینند سلاله رسول خدا(صلى الله علیه و آله) چه مىکند چرا که در صلح نامه شرط کرده بود، براى معاویه خلیفه و جانشینى تعیین نشود.ثانیا: امام مجتبى(علیه‌السلام) در میان مردم مسلمان از پایگاه بسیار قوى برخوردار است و شایستگى عظمت و لیاقت او براى تصدى خلافت و زمامدارى جامعه زبانزد است.
از طرفى معاویه مىدانست که اگر موضوع ولایتعهدى را به مردم واگذارد، هیچ کس کمترین توجهى به یزید نخواهد کرد. از این رو معاویه به فکر افتاد نظر مخالفان را به سوى خود جلب کند و نامههایى به حسین بن على، عبدالله بن عباس، عبدالله بن زبیر، عبدالله بن جعفر و ... نوشت. امام حسین(علیه‌السلام) در پاسخ نامه او نوشت:
«اتق الله یا معاویة! واعلم ان لله کتابا لایغادر صغیرة و لا کبیرة الا احصاها، واعلم ان الله لیس بناس لک قتلک بالظنة و اخذک بالتهمة و امارتک صبیا یشرب الشراب و یلعب بالکلاب ما اراک الا و قد او بقت نفسک و اهلکت و اضعت الرعیة والسلام(31)؛ اى معاویه! در مورد جانشینى فرزندت یزید و اصرار بر آن از خدا بترس. بدان که براى خداوند منان صحیفهاى است که تمام اعمال ریز و درشت را ثبت مىکند و هیچ عملى از آن مخفى نخواهد ماند.
معاویه! بدان خداوند همانند مردم نیست که بخشى از آنان را با کمترین سوءظنى بکشى و عدهاى دیگر را متهم نمایى و دستگیر کنى. فرزندت یزید که آرمان تو است، شراب مىآشامد و به سگبازى مشغول است. معاویه! مىبینم که تنها با این کارت خودت را متزلزل مىسازى و دین خود را نابود مىکنى و مردم را از بین مىبرى.»
پی‌نوشت‌ها:
| 1- جلاء العیون، ص 435. 2- خرایج، ج 71 ص 238 و مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 22. 3- بحارالانوار، ج 44، صص 70 تا 86، ح 11. 4- تحلیلى از زندگانى سیاسى امام حسن مجتبى علیه السلام، علامه جعفر مرتضى عاملى، ترجمه محمد سپهرى، ص 189. 5- بحارالانوار، ج 44، صص 71- 73. 6- همان. 7- همان. 8- کشف الغمة، ج 2، ص 150. 9- احتجاج طبرسى، ج 1، ص 145. 10- نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 3، ص 16. 11- نهج البلاغه فیض الاسلام، خ 92، ص 274. 12- همان. 13- النصائح الکافیه، ص 97 و حقایق پنهان، ص 258. 14- همان، ص 94. 15- شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج 1، ص 464. 16- همان، ج 3، ص 470 و کشف الغمه، ج 1، ص 123. | 17- همان، ج 3، ص 470. 18- همان، ج 1، ص 463. 19- همان، ج 3، ص 470. 20- بحارالانوار، ج 73، ص 350، ح 13 و نامههاى امام حسن و حسین علیهما السلام، الکامل فى التاریخ، ج 3، ص 443، رجال کشى، ص 33 و بحارالانوار، ج 44، ص213. 21- انظروا من قبلکم من شیعة عثمان و محبیه و اهل ولایته و الذین یرون فضائله و مناقبه فادنوا مجالسهم و قربوهم و اکرموهم و اکتبوا لى لکل مایروى کل رجل منهم و اسمه و اسم ابیه و عشیرته. نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 3، ص 15، 16. 22- ان الحدیث فى عثمان قد کثر و فشا فى کل مصر و فى کل وجه و ناحیه فاذا جاءکم کتابى هذا فادعوا الناس الى الروایة فى فضائل الصحابة و الخلفا الاولین و لا تترکوا خبرا یرویه احد من المسلمین فى ابوتراب الا و اتونى بمناقض له فى الصحابة مغتعله فان هذا احب الى و اقر لعینى و ادحض لحجة ابى تراب و شیعته» . همان، ج 3، ص 16. 23- سلیم بن قیس، صص 68، 69. 24- اسد الغایة، ج 3، ص 215; منتخب کنزالعمال با حاشیه منه احمد بن حنبل، ج 5، ص 2. 25- حماسه حسینى، ج 3، ص 26. 26- بقره، 207. 27- تاریخ یعقوبى، ج 2، ص 152. 28- سلیم بن قیس، ص 69. 29- بحارالانوار، ج 44، ص 65. الصواعق المحرقه، ص 81 و کشف الغمه، ج 2، ص 170. 30- الاصابة فى تمییز الصحابة، ج 1، ص 330 و الامامة و السیاسة، ج 1، ص 184. 31- الامامة و السیاسة، ج 1، ص 203.
|
برگرفته از مقاله الف.آشورى امام حسن(علیه‌السلام) و پاسدارى از ارزشها
تنظیم گروه دین و اندیشه تبیان
